Autisme is een term die je de laatste tijd steeds vaker hoort. Ruim 1% van de Nederlanders, ongeveer 190.000 mensen, heeft een vorm van autisme. Maar wat is nu precies autisme en hoe kun je er het best mee omgaan?

Wat is autisme?

Autisme is lastig te omschrijven, omdat het namelijk op verschillende manieren en gradaties tot uitdrukking komen. Autisme kan bestaan uit de diagnose; Autisme Spectrum Stoornis (ASS), klassiek autisme, Asperger en PDD-NOS.

De informatieverwerking in de hersenen, werkt bij mensen met autisme op een andere manier dan bij andere mensen. Denk hierbij aan het zien, horen en ruiken. Alles wordt op een andere manier verwerkt. Dat kan voordelen hebben, maar natuurlijk ook nadelen. Vaak is het zo dat mensen met autisme oog hebben voor detail, eerlijk zijn, recht door zee, analytisch en hardwerkend. Aan de andere kant hebben ze vaak moeite met; overzicht houden, sociale contacten en hebben ze een opvallend beperkt aantal interesses of activiteiten.

Maar autisme kent vele gezichten, sommige mensen met autisme zoeken weinig contact met anderen, terwijl anderen dit heel actief doen. Alhoewel dit vaak op een manier is die wat ‘vreemd’ overkomt. Er zijn mensen met autisme en een verstandelijke beperking, maar ook mensen met een hoge intelligentie. Sommigen kunnen met de juiste begeleiding een behoorlijk zelfstandig leven leiden, anderen hebben veel hulp nodig. Dit alles maakt het dat autisme lastig is om te omschrijven.

Symptomen van autisme

Niet iedereen die autisme heeft, vertoont hetzelfde gedrag. Maar er zijn wel een paar kenmerken die een rol spelen. Deze kenmerken zijn zichtbaar op het gebied van sociale interactie, communicatie en op het vlak van zich herhalende patronen. De meest voorkomende kenmerken zijn:

Beperkingen in de sociale interactie
Er kan sprake zijn van het volledig afsluiten voor contact met anderen, maar er kan ook sprake zijn van spontaan contact maken. Vaak valt er wel iets op aan het contact. Andere kenmerken van autisme op het gebied van sociale interactie zijn:

• Lastig vinden om andere mensen goed aan te voelen.
• Weinig rekening houden met andere mensen.
• Moeite hebben met het maken van oogcontact (vooral kinderen), in sommige gevallen langs je heen kijken. Maar ook veel staren kan.

Een gestoorde communicatie
Praten gaat sommigen heel goed af, maar in de meeste gevallen vinden mensen met autisme het moeilijk om een gesprek te beginnen en op gang te houden. Andere kenmerken van autisme op het gebied van gestoorde communicatie zijn:

• Vooral tegen iemand praten in plaats van met iemand. Dan moet je denken aan dat iemand veel over zijn eigen interesses praat, zonder na te gaan of de ander daarin geïnteresseerd is.
• Het regelmatig herhalen van bepaalde woorden, opvallende klemtonen of juist monotoon en vlak praten.
• Voornaamwoorden, zoals ‘jij’ en ‘ik’, worden soms omgekeerd gebruikt.

Beperking van gedrag en activiteiten
Kinderen en volwassenen met autisme blijven vaak vasthouden aan routines en gewoontes. Wanneer deze routines verstoord raken, dan kan dat samengaan met bijvoorbeeld boze buien of paniekaanvallen. Daarnaast kan er sprake zijn van beperkte interesses en/of bezigheden. Dit kan zich uiten in het geobsedeerd bezig zijn met een bepaald voorwerp of onderwerp. Andere kenmerken van autisme op het gebied van beperking van gedrag zijn:

• Zichzelf herhalende trekjes of bewegingen maken.
• Moeite hebben met (plotselinge) veranderingen.
• Veel dingen blijven herhalen.

Overig
Naast deze kenmerken die de kern vormen van een Autisme Spectrum Stoornis of ASS, hebben veel mensen met autisme ook problemen met de verwerking van informatie. Denk hierbij dan aan; overgevoeligheid voor bepaalde prikkels, langzame informatieverwerking, moeite met non-verbale communicatie, moeite met switchen van de ene situatie naar de andere enz.

Geen autist is hetzelfde, iedereen met een autistische stoornis heeft zijn eigen kenmerken en symptomen van autisme.

Oorzaak van autisme

Met autisme word je geboren. Autisme wordt veroorzaakt, doordat de hersenen van mensen met een Autisme Spectrum Stoornis of ASS anders werken dan die van andere mensen. Maar het is niet bekend waardoor dit komt. Wel is bekend dat er steeds meer factoren van invloed zijn op het ontstaan van autisme.

• Erfelijkheid
  Autisme wordt deels veroorzaakt door erfelijke factoren. Het is hierbij nog niet duidelijk welke genen precies een rol spelen bij het doorgeven van de stoornis. Stellen met een kind met autisme hebben 2 tot 8 procent meer kans op het krijgen van nog een kind met autisme, bij een volgende zwangerschap.
• Leeftijd van ouders
  Hoe hoger de leeftijd van de vader, hoe hoger het risico op een kind met autisme. Vaders van 40 tot 49 hebben een 28% hoger risico dan vaders van 20 tot 29. Maar ook de leeftijd van de moeder speelt een rol. Moeders van 40 tot 49 hebben een 15% hoger risico dan moeders van 20 tot 29.

Omgaan met autisme

Autisme kan niet worden genezen, maar er zijn wel behandelingen die kunnen helpen om de symptomen van autisme te verminderen. Zo kan je bepaalde sociale en communicatieve vaardigheden aanleren om beter om te gaan met de beperkingen:

• Breng structuur aan
  Breng een duidelijke structuur aan in je dagen. Als je autisme hebt, gedij je beter onder eenzelfde dagelijkse opbouw van een dag.
• Vraag hulp
  Zoek met iemand die je vertrouwt uit hoe je het beste om kunt gaan met autisme.
• Bepaal zelf je verhaal
  Veel mensen schrikken van iemand met psychische klachten en reageren afwijzend. Bepaal daarom zelf wat je wel en niet vertelt. Vertel oppervlakkige kennissen een beperkte versie en reserveer het complete verhaal voor mensen die dichtbij staan.
• Zoek contact met lotgenoten
  Het kan je helpen om van andere mensen met autisme te horen hoe zij omgaan met de stoornis.

Tips voor de ander

Een kind of partner met autisme heeft veel invloed op het dagelijks leven. Soms kan dat lastig zijn. Welke dingen zijn belangrijk om je aan te houden:

• Duidelijke taal gebruiken
  Gebruik duidelijke taal en geen beeldspraak en spreekwoorden. Dit kan namelijk als letterlijk worden genomen.  Communiceer ook 1 ding tegelijk en doe dat in korte zinnen.
• Heldere afspraken maken
  Maak bij het plannen van activiteiten duidelijke afspraken en zorg dat plaats en tijd helder zijn. Praat daarbij ook rustig. Het kost veel tijd om de informatie die gezegd is te verwerken.
• Voorspelbaar zijn
  Geef het op tijd aan wanneer iets in bijvoorbeeld de planning, gaat veranderen.
• Laat iemand zelfstandig zijn
  Iedereen met autisme is weer anders, er is geen standaard. Dus kijk wat iemand wel en niet zelf kan. Neem taken die iemand zelf kan uitvoeren, niet te snel uit handen.

Bronnen: autisme.nl, leokannerhuis.nl, ggznieuws.nl en lentis.nl