In Nederland zijn er ongeveer 600.000 mensen met astma. Daarvan hebben ongeveer meer dan 100.000 kinderen al astma. De verwachting is dat het aantal mensen met deze chronische longaandoening in de komende jaren alleen maar zal stijgen.

Wat is astma?

Astma is een permanente ontsteking van de kleine luchtwegbuisjes in de longen. Dit betekent dat er altijd kleine ontstekingen zijn in de longen die een diversiteit aan klachten kan veroorzaken. De longen kunnen dan soms gevoelig reageren op prikkels, zoals rook, uitlaatgassen, huisstofmijt of huisdieren. Het gevolg is dat iemand het benauwd krijgt en gaat hoesten. Wanneer dit ineens opkomt dan noemen we dat een astma-aanval. Iedereen reageert op andere prikkels en de mate van astma verschilt ook van persoon tot persoon.

Wat gebeurt er bij een astma-aanval?

Zodra je longen geprikkeld worden door stoffen waar je gevoelig voor bent, zwellen de slijmvliezen in neus, keel en longen op. De slijmvliezen maken meer vocht en slijm aan dan in een normale situatie. De spiertjes die om de luchtwegen heen zitten, raken verkrampt en trekken samen. Het gevolg hiervan is dat de luchtwegen smaller worden en het ademen wordt moeilijker. De longen raken overvol met lucht, die niet genoeg ververst wordt. Al deze reacties samen vormen een astma-aanval. Bij een astma-aanval kun je dus veel minder lucht in- of uitademen dan anders. Ondanks het feit dat een astma-aanval niet direct gevaarlijk is, kan het gevoel wel heel eng zijn.

Soorten astma

Er zijn verschillende soorten astma en helaas heeft iemand ook vaak meerdere vormen tegelijk. Bij astma kunnen er periodes zijn dat je weinig last hebt, afgewisseld met periodes dat je juist veel klachten ervaart.

• Allergische astma
  Bij allergisch astma is iemand benauwd zodra hij of zij stoffen inademt waarvoor ze allergisch zijn (de prikkels). Denk hierbij aan stuifmeel, huisstofmijt of huidschilfers van huisdieren. Bepaalde voedingsstoffen of stoffen in medicijnen kunnen ook een reactie uitlokken. Wanneer je deze prikkels inademt dan maakt het lichaam de stof histamine aan en die roept de allergische reactie op.
• Niet-allergische astma
  Bij deze vorm van astma krijgt iemand klachten van niet-allergische prikkels. Denk hierbij aan uitlaatgassen, rook, benzine, parfum of schoonmaakmiddelen. Iemand kan dan zelfs benauwd worden van parfum maar je kunt ook last hebben van bepaalde weersomstandigheden, zoals kou, mist en vochtige lucht.
• Inspanningsastma
  Bij inspanningsastma word je benauwd zodra je je inspant, zoals bij het sporten. Je krijgt dan klachten wanneer je te snel in beweging komt. Daarom is het belangrijk om rustig aan te beginnen met een activiteit. Op deze manier kunnen de longen wennen aan de overgang van rust naar inspanning. Stress, emoties, temperatuur en de vochtigheid van de lucht kunnen de astma versterken. Koude en droge lucht zorgen er vaak voor dat je meer last hebt.
• Ernstige astma
  Deze vorm van astma komt gelukkig het minst vaak voor. Ernstige astma is ook met medicijnen lastig om onder controle te houden.

Oorzaken van astma

Erfelijk
Waarom sommige mensen astma krijgen en anderen niet, is nog niet duidelijk. Wel is het zo dat het vaak erfelijk is. Wanneer beide ouders last hebben of allergieën hebben, dan geeft een ouder dit in 7 van de 10 keer door aan de kinderen.

Geleidelijk ontstaan
Wanneer een kind aanleg heeft voor astma of allergieën, of het komt regelmatig in contact met stoffen die een allergische reactie kunnen geven, zoals huisdieren, dan kan een kind een allergie ontwikkelen. Een allergie kan dus geleidelijk ontstaan. Zo kan je kind pas na een aantal jaren allergisch gaan reageren. Allergische klachten verschillen vaak per persoon en per allergie maar de meest voorkomende klachten zijn:

• Niesbuien
• Jeukende ogen
• Dikke oogleden
• Droge hoest
• Verstopte neus.

Overige oorzaken
Kinderen die te vroeg geboren zijn hebben vaker astma of last van allergieën. Dat komt omdat de longen van een baby die te vroeg geboren is nog niet ‘af’ zijn. De longen hebben dan een achterstand die niet meer in te halen is.

Baby’s van kinderen van wie de moeder rookte tijdens de zwangerschap hebben meer kans op astma.
Heeft een baby een laag gewicht als hij geboren wordt? Of heeft hij infecties, bijvoorbeeld aan zijn longen? Dan kan dat bijdragen aan het veroorzaken van deze longaandoening. Het is niet duidelijk of dat ook echt een oorzaak is. Er lijkt wel een verband te zijn.

Sommige mensen hebben beroepsastma. Dat betekent dat ze bepaalde stoffen zoals verf, vaak en lang hebben ingeademd.

Symptomen van astma

De klachten verschillen per persoon maar de symptomen zijn over het algemeen:

• Benauwd zijn
  Benauwdheid is één van de meeste bekendste symptomen. Het benauwde gevoel ontstaat doordat de longen overvol raken met lucht, die ze niet meer goed kunnen verversen.
• Hoesten
  Een ander symptoom is hoesten waar soms slijm bij mee naar boven komt. Omdat de slijmvliezen altijd geïrriteerd zijn maken ze in de neus en longen meer slijm aan dan normaal. Hoesten is hier een natuurlijke reactie op om zo er voor te zorgen dat het slijm los komt.
• Piepend ademhalen
  Piepend ademhalen is ook een zeer herkenbaar symptoom. De oorzaak van dit piepende ademhalen komt doordat de luchtpijp en bronchiën (de vertakkingen van de luchtpijp naar de longen) zich vernauwen. Hierdoor verkrampen de omliggende spiertjes. De lucht heeft dan minder ruimte om doorheen te gaan. Raspend of zagend ademhalen zijn ook kenmerken. Dit gebeurt als de neus of keel overdag ‘dicht’ zit.
• Kortademig zijn
  Kortademigheid is ook zo’n symptoom, je bent dan snel buiten adem bent en je hebt de neiging heeft om naar lucht te happen. Wie kortademig is, gaat vaak hijgen. Dit komt omdat het voelt alsof het onderste deel van de longen dichtzit. Hierdoor neem je snelle korte ademteugen.

Is astma te genezen?

Je kunt niet genezen van deze longaandoening, maar je kunt wel zelf veel doen om de klachten die je hebt te beperken.

• Vermijd stoffen waar je allergisch voor bent.
• Beweeg voldoende.
• Ga slim om met je energie.
• Ga goed om met je medicijnen.

Bronnen: Het Longfonds en UMC Utrecht