We hebben allemaal weleens te veel stress. Dat is normaal gesproken geen probleem, echter wanneer je te veel stress hebt, kun je overspannen raken en hard op weg zijn naar een burn-out. Wanneer heb je een burn-out?

Wat is een burn-out?

Een burn-out is een uitputtingsreactie van zowel het lichaam als de geest, als gevolg van een emotionele overbelasting. Als je een burn-out hebt, dan voel je je letterlijk opgebrand en je kunt geen energie of motivatie meer vinden, om werk te verrichten.

Vaak worden de termen overspannen en burn-out door elkaar gebruikt. Er bestaat een groot verschil tussen beiden. Wanneer je overspannen bent dan heeft dit vaak een korte termijn oorzaak. Echter, bij een burn-out ben je al veel langer bezig om over je eigen grenzen te gaan. Overspannen is de fase die voorafgaat aan een burn-out.

Hoe ontwikkelt een burn-out?

Fase 1 Stress
In deze fase zitten we allemaal weleens en is er niets aan de hand omdat in deze fase, situaties van stress zich afwisselen met periodes van ontspanning. De stress zorgt ervoor dat de bloeddruk omhoog gaat en de hartslag stijgt. Je functioneert goed en je kan het beste uit jezelf halen. Het lichaam kan zich in de periode van ontspanning volledig herstellen. In het geval dat de stress iets te lang duurt, zal het lichaam subtiele signalen geven. Dan moet je denken aan lichte hoofdpijn, stemmingswisselingen, een opgejaagd gevoel hebben en soms niet zo goed slapen. Wanneer je in periodes van ontspanning helemaal herstelt, zal je er niet overspannen van raken.

Fase 2 Chronische stress
In deze fase neemt de stress de overhand en blijft de ontspanning enigszins uit. Die momenten van ontspanning zijn er wel, maar ze zijn te kort om helemaal te herstellen. Vaak is het zo dat je je niet bewust bent van een probleem en functioneer je voor je gevoel heel erg goed. Deze fase kan enkele maanden tot enkele jaren aanhouden zonder overspannen te raken.

Fase 3 Overspannen
Wanneer de chronische stress maar voortduurt, zal de energie in je lichaam opraken. Wanneer dat het geval is, dan ben je overspannen. De hoge cortisol-waarden begin je te merken en je dagelijkse belastbaarheid neemt af. Op zo’n moment is het lastig om al je activiteiten naar tevredenheid uit te voeren. Naast de lichamelijke klachten nemen nu ook allerlei psychische symptomen van overspannen toe.

Lichamelijke symptomen

• Continue vermoeid voelen.
• Last hebben van slapeloosheid.
• Gevoel van uitputting.
• Een gespannen gevoel in je spieren waardoor pijn ontstaat.
• Nek- en schouderpijn door een verkrampte houding.
• Sommigen krijgen buikpijn.
• Symptomen van hyperventilatie.
• Hoofdpijn.
• Wazig zien.
• Darmproblemen.
• Versnelde hartslag
• Verhoogde bloeddruk.
• Koud hebben.

Psychische symptomen

• Concentratieproblemen.
• Vergeetachtigheid.
• Angst- en paniekaanvallen.
• Stemmingswisselingen.
• Down voelen.
• Opgejaagd gevoel hebben.
• Lusteloos zijn.
• Piekeren.

Wanneer je hier aangekomen bent, dan merk je concreet dat je jezelf door de stress aan het slopen bent. Dit is het moment om te voorkomen dat je een burn-out krijgt. Misschien moet je minder gaan werken of moet je de stress in je leven verminderen. In ieder geval moet je structurele veranderingen in je gedrag aanbrengen, om de dagelijkse stress te verminderen. Helaas denken veel mensen dat het vanzelf allemaal wel weer overgaat. Wanneer je overspannen bent, kun je door adequaat in te grijpen ervoor zorgen dat je weer snel herstelt. Dit is echt de laatste waarschuwing die je lichaam je geeft om ervoor te zorgen dat je niet in fase 4 belandt.

Fase 4 Burn-out
Wanneer je geen structurele veranderingen in je gedrag hebt aangebracht, zal je naar alle waarschijnlijkheid, in fase 4 belanden. Het lichaam is geestelijk en lichamelijk uitgeput en het functioneert niet meer. De klachten zijn niet meer te negeren en gaan je leven steeds meer beheersen. De eerdergenoemde symptomen van overspannenheid zijn nu heel duidelijk aanwezig, met daarnaast één of meerdere van de onderstaande symptomen. Samen zorgen ze ervoor dat je niet goed meer kunt functioneren:

• Angst- en paniekklachten.
• Extreem gevoel van uitputting.
• Extreem gevoelig voor prikkels.
• Depressie.

Oorzaak van een burn-out

Een burn-out wordt vaak beschouwd als een werk gerelateerd probleem. Het ontstaat vaak als gevolg van langdurige, emotionele overbelasting en stress. De risicofactoren voor burn-out zijn:

Het werk

• Rolconflicten.
• Rolonduidelijkheden.
• Kwalitatieve of kwantitatieve overlading van het werk.
• Slechte werksfeer.
• Beperkte controlemogelijkheden (zoals beslissen over vrije dagen en pauzes).
• Onvrede over de beloning.
• Kenmerken organisatie passen niet bij de kenmerken van de persoon.

Vooral werknemers in het onderwijs en de gezondheidszorg, blijken een risicogroep te zijn.

Persoonlijke eigenschappen

• Perfectionistisch zijn.
• De lat heel hoog leggen voor jezelf en anderen.
• Moeite hebben met nee zeggen.
• Doorzetter zijn.
• Harde werker.
• Slecht kunnen plannen.
• Slechte balans hebben tussen werk en privé.

Werkstress komt in het bijzonder vooral voor bij mensen tussen de 35 en 55 jaar. Er is ook een verband tussen opleiding en werkdruk. Hoe hoger je bent opgeleid, hoe groter de kans op werkstress.

Bron(nen): stressplein.eu