agaderverkalking wordt gezien als één van de grote oorzaken van primaire hart- en vaatziekten. Een ernstige aandoening die bijzonder gevaarlijk kan zijn. Wat is slagaderverkalking precies en welke risicofactoren vergroten de kans op het krijgen ervan?

Wat is slagaderverkalking?

Slagaderverkalking, de medische term is atherosclerose, is het proces van geleidelijke vernauwing van de slagaders. Daarom spreekt men ook wel van slagaderverkalking. Wanneer we geboren worden hebben we slagaders met een gladde wand. In de loop der jaren kan een vettig materiaal op de binnenlaag van de slagaders afzetten. Hierdoor ontstaan plaatselijke verdikkingen die plaque worden genoemd. In veel gevallen ontstaat er ook kalk in deze plaques, wat de naam verklaard. Op de plek van die verdikkingen, wordt de doorstroom voor het bloed nauwer. Wanneer de verdikking op een gegeven moment zo groot is geworden dat er te weinig bloed in de achterliggende gebieden kan komen, geeft dit verschillende klachten.

Oorzaken

Zoals gezegd is de binnenwand van de slagader glad bij onze geboorte. Dit moet voorkomen dat er iets aan vast blijft plakken. Echter, wanneer die wand beschadigd raakt, kunnen witte bloedcellen en vette stoffen zoals cholesterol binnendringen. Het gevolg is dat hier ophopingen ontstaan. Op het moment dat er ontstekingscellen bijkomen zal dit resulteren in een verdikking van de vaatwand. Deze plaque zorgt dan dus voor een vernauwing van de slagader, met alle gevolgen van dien. Echter, in het begin merk je van deze gevolgen niets. Pas wanneer de doorgang zo is vernauwd ontvangt het daarachterliggende weefsel geen of te weinig bloed. Op dat moment ontstaan de problemen en klachten.

Risicofactoren

De kans op aderverkalking is vooral groot bij mensen die:

• Roken
• Een hoge bloeddruk hebben
• Van wie familieleden al op jonge leeftijd (jonger dan 60 jaar), aan een hart- en vaataandoeningen lijden.

Andere factoren die voor een verhoogd risico kunnen zorgen zijn:

• Diabetes
• Overgewicht
• Gebrek aan voldoende lichaamsbeweging
• Hoog cholesterolspiegel (LDL)
• Langdurige stress.

Symptomen van slagaderverkalking

Slagaderverkalking is een ernstige aandoening die heel gevaarlijk kan zijn. Al naar gelang de plaats in het lichaam waar de vernauwing zich voordoet, kunnen er verschillende symptomen ontstaan. Plaatsen in het lichaam waar de vernauwing zich kan voordoen:

Hartkransslagaders:

• Pijn op de borst (angina pectoris). De pijn wordt veroorzaakt doordat een deel van het hart dat minder bloed krijgt. Van stabiele angina pectoris is sprake als de pijn op de borst door inspanning wordt veroorzaakt en in rust verdwijnt. Bij instabiele angina pectoris is de pijn op de borst erg en houdt lang aan. Het kan zijn dat deze pijn ook in rusttoestand opkomt. Mensen met perifere vaatziekte hebben soms helemaal geen symptomen.

Hersenslagaders:

• Vergeetachtigheid
• Hoofdpijn
• Concentratiestoornissen.

Beenslagaders:

• Pijn in de kuiten en voeten op. In het begin heeft iemand alleen pijn tijdens het lopen. Zonder behandeling zal de toestand verergeren en dan treedt de pijn wanneer iemand niet beweegt.

Wat kunnen de gevolgen zijn?

Gelukkig komt het maar zelden voor dat een plaque zo groot wordt dat een slagader helemaal wordt afgesloten. In de beginfase wordt er gesproken van een stabiele plaque. Als de plaque groter wordt, dan wordt deze kwetsbaarder. Dan kan het gevaar bestaan dat er scheurtjes in de plaque komen. Op dat moment wordt er gesproken van een instabiele plaque. Wanneer deze instabiele plaque openscheurt, komt de inhoud van de plaque in contact met het bloed. Het bloed stolt en er ontstaat een bloedstolsel op de plaque. Dit bloedstolsel kan de slagader afsluiten. Maar er kan ook een stukje van afbreken en meegevoerd worden met het bloed.

Wanneer er elders in het lichaam een vernauwing is kan het bloedstolsel daar een bloedvat afsluiten. Het weefsel achter de afsluiting krijgt geen zuurstof meer en sterft af. Dan is er sprake van een infarct. Wanneer deze afsluiting in de bloedvaten die het hart van bloed voorzien is, dan wordt er gesproken van een hartinfarct. Wanneer deze afsluiting optreedt in een bloedvat van de hersenen, wordt er gesproken van een herseninfarct. Een tijdelijke afsluiting in een bloedvat van de hersenen wordt aangeduid met een TIA.

Wat kun je zelf doen tegen slagaderverkalking?

Om de kans op het krijgen van aderverkalking te verkleinen moeten de risicofactoren worden aangepakt. Dus stop met roken, bij overgewicht is het verstandig om af te vallen en ga meer bewegen. Je zult zien dat door bijvoorbeeld te gaan sporten, iemand afvalt waardoor het cholesterolgehalte en bloeddruk zullen dalen. Dit effect heeft stoppen met roken ook. Om nog verder aan je het cholesterolgehalte te werken, is het goed om minder vet te eten en dan vooral minder verzadigde vetzuren. Rood vlees en volle zuivelproducten zijn voorbeelden van voedingsmiddelen die veel verzadigde vetzuren bevatten. Daarnaast is het verstandig om minder dierlijk vet te eten. Denk hierbij aan de vetrandjes van het vlees. Stap ook over op het gebruik van enkelvoudig onverzadigde oliën zoals olijfolie en meervoudig onverzadigde olie zoals zonnebloemolie.

Vezelrijke voedingsproducten aan de andere kant kunnen helpen om de cholesterolspiegel omlaag te brengen. Dit omdat vezels de opname van cholesterol uit de darmen beperken. Eet daarom veel fruit en groente.

Bronnen: De Hartstichting en UMC Utrecht