Vijf tot tien procent van de vrouwen heeft een meer of minder ernstige vorm van PCOS. Daarmee is dit de meest voorkomende hormonale afwijking bij vrouwen. Wat is de oorzaak van deze hormonale afwijking en wie kan het krijgen?

Wat is PCOS?

Het PolyCysteus Ovarium Syndroom is een aandoening, waarbij er meerdere vochtblaasjes (cysten) in de eierstok aanwezig zijn. De waarden van verschillende hormonen in je lichaam zijn hierbij verhoogd of juist verlaagd. Hierdoor is de rijping van de eiblaasjes verstoord, waardoor de eisprong vaak uitblijft. Het gevolg is dat de menstruatie onregelmatig is en in sommige gevallen helemaal uitblijft. Wanneer je dit syndroom hebt, dan heb je minder dan acht menstruatiecycli in één jaar. Bij een normale menstruatiecyclus treden er ongeveer dertien a veertien menstruaties in één jaar op.

Mogelijke oorzaken

De exacte oorzaak van deze aandoening is (nog) niet bekend.  Men gaat ervan uit dat er niet één oorzaak is. Daarnaast vermoed men dat er meerdere hormonen bij betrokken zijn. Vaak is er een verhoogde waarde van de hormonen LH, testosteron en insuline bij PCOS en een verlaagde waarde van het hormoon FSH. Wel is bekend, dat het vaker voorkomt bij dochters of zussen van vrouwen die het PolyCysteus Ovarium Syndroom hebben. Hier zou je uit kunnen opmaken dat er een genetische achtergrond is. Tevens komt het vaker voor bij vrouwen met overgewicht.

Symptomen 

In de puberteit merken de meeste meisjes met deze aandoening, dat er iets mis is. Ze worden niet ongesteld, of heel onregelmatig met heftige bloedingen. Andere symptomen kunnen zijn:

• Overbeharing komt voor bij meer dan de helft van de vrouwen die aan dit syndroom leiden. Deze haargroei zit dan vooral op het gezicht, de onderbuik en de borstkas.
• Acné kan aanhouden na de (normale) tienerjaren.
• Minder haar op het hoofd (vergelijkbaar met kaalheid bij mannen) komt in sommige gevallen voor.
• Overgewicht. Circa 40% van de vrouwen met PCOS heeft overgewicht.
• Depressie of lage eigendunk kunnen voorkomen als gevolg van de andere symptomen.

Op de lange termijn kunnen de volgende gezondheidsproblemen ontstaan:

• Diabetes type 2, ongeveer 10% van de vrouwen met PCOS ontwikkelt op enig moment diabetes.
• Hart- en vaatziekten.
• Hoge bloeddruk.
• Baarmoederslijmvlieskanker, als gevolg van het feit dat de slijmvlieslaag in de baarmoeder niet regelmatig wordt afgestoten.
• Bij vrouwen met PCOS komt relatief vaker de aandoening slaapapneu voor.

Meestal treden deze problemen pas op na de overgang. De symptomen kunnen variëren van licht tot zeer ernstig, maar kunnen in de loop van de tijd ook veranderen.

Diagnose 

Wanneer de arts denkt dat iemand PCOS zou kunnen hebben, wordt het bloed onderzocht. Dit wordt gedaan om bepaalde hormonen te meten, bijvoorbeeld testosteron en LH, hormonen die bij deze vrouwen in de regel hoog zijn. Zijn deze hoeveelheden afwijkend, dan onderzoekt men misschien ook nog andere stoffen in het bloed, bijvoorbeeld de bloedsuikers.

Met een echo van de vaginale onderzoekt de arts de eierstokken. Normaliter zijn er drie tot acht eiblaasjes aanwezig. Bij PCOS zijn dat er vaak wel tussen de tien en twaalf. De arts ziet ook dat de eierstokken wat groter zijn dan normaal.

Behandelingsmogelijkheden

Er bestaan verschillende behandelingen:

Afvallen
Wanneer er sprake is van overgewicht, dan is afvallen de eerste stap. Vaak herstelt de menstruatiecyclus zich dan vanzelf weer en treden de eiersprongen weer vanzelf op. Afvallen zonder hulp is niet gemakkelijk. Vraag je omgeving om je te helpen of vraag je huisarts of gynaecoloog voor een doorverwijzing naar een diëtist.

Opwekken bloeding
Wanneer je menstruatie langdurig uitblijft, dan is het aan te raden om minimaal vier keer per jaar een bloeding op te wekken, om het slijmvlies van uw baarmoeder af te stoten. Daardoor vermindert de kans op baarmoederslijmvlieskanker. Meestal kan dit gewoon met de pil.

Vruchtbaarheidsbehandelingen
Wanneer er een kinderwens is, kan erover worden gegaan op onderstaande vruchtbaarheidsbehandelingen:

• Tabletten met clomifeencitraat
  Deze medische behandeling wordt als eerste geadviseerd. Het is een behandeling van 35 dagen waarbij je tabletten met clomifeencitraat inneemt om de eisprong te stimuleren. Bij deze behandeling krijgt ongeveer 80% van de vrouwen een eisprong en ruim de helft van deze vrouwen wordt zwanger.
• Injecties met gonadotrofine
  Bij deze behandeling krijg je gedurende een aantal dagen injecties met een follikelstimulerend hormoon. Op het moment dat er twee tot drie eiblaasjes voldoende rijp zijn, krijg je een injectie met humaan choriongonadotrofine om de eisprong in gang te zetten. Binnen 36 uur moet je dan geslachtsgemeenschap hebben om eventueel zwanger te raken.
• Operatie aan de eierstokken (LEO)
  Tijdens een kijkoperatie brandt de arts kleine gaatjes in de eierstokken, waardoor de hormoonproductie verandert en er een eisprong kan ontstaan.
• Vruchtbaarheidsbehandeling
  Denk hierbij aan kunstmatige inseminatie waaronder ivf.
• Medicijnen
  Ook een behandeling met medicijnen die de hoeveelheid insuline in uw lichaam verhogen en de hoeveelheid mannelijk hormoon in je lichaam verlagen, kan tot de behandeling behoren.

Bronnen: umcutrecht.nl, patient1.nl en catharinaziekenhuis.nl