Heb je diabetes en voel je niets of nauwelijks nog iets in je voeten? Wees dan alert als je voet plotseling rood wordt, zwelt of zelfs van vorm verandert. Je hebt dan mogelijk een Charcotvoet.

Wat is een Charcotvoet?

Een Charcotvoet is een complicatie die bijna alleen maar bij mensen die diabetes hebben voorkomt. Gelukkig is het een zeldzame aandoening, waarbij iemand last heeft van een rode gezwollen voet. Ongeveer 0,1% tot 0,4% van alle diabetespatiënten heeft last van een Charcotvoet. Naast dat het een zeldzame aandoening is, is het ook een serieuze aandoening, omdat het kan lijden tot ernstige vervormingen van de voet. In sommige gevallen is zelf amputatie van de voet noodzakelijk. Een Charcotvoet kent 3 verschillende fases:

Fase 1: De acute fase

Wanneer er plotseling sprake is van een rode, gezwollen voet zonder dat er sprake is van een duidelijk trauma of aanwezige wond, dan spreken we van de acute fase. Omdat het in deze fase erg belangrijk is om de voet rust te geven, krijgt iemand gips om het bot weer tot rus te laten brengen. Het is niet de bedoeling om dit gips te belasten. Er wordt sterk gekeken naar de temperatuur van de voeten. Bij een temperatuurverschil van meer dan 2 graden spreekt men van een nog actieve Charcotvoet. Op dat moment gaat er weer nieuw gips om de voet. Een gipsperiode van zes maanden is niet ongewoon.

Fase 2: De stabilisatiefase

Op het moment dat de warmte is afgenomen, de roodheid verdwenen en de zwelling is afgenomen spreken we van de stabiliteitsfase. Het voetskelet is wat steviger aan het worden en verandert niet snel meer van vorm. Maar in deze fase moet de voet nog wel extra beschermd worden. Vaak gebeurt dat door een op maat gemaakte orthopedische schoen. De eerste twee fasen worden de actieve fasen genoemd.

Fase 3: De uitgebluste of chronische fase

De voet is niet meer warm (minder dan 2 graden verschil). Er is geen roodheid en zwelling meer. Wanneer de voet belast wordt, ook dan treden er geen reacties op. De actieve fase is nu voorbij en de veranderde vorm is stabiel. Als gevolg van de ontstane veranderingen aan de voet, in combinatie met een verminderd gevoel, kunnen er makkelijk wonden ontstaan. Deze wonden genezen slecht, omdat de voet drukplekken heeft door de veranderde voetvorm.

Oorzaak van een Charcotvoet

De exacte oorzaak is nog niet helemaal bekend. Men weet wel dat er een aantal verschillende factoren een rol spelen. In de meeste gevallen begint een Charcotvoet vaak bij schade aan de botten of gewrichten in de voeten. Door zenuwschade hebben mensen met diabetes vaak minder gevoel in hun voeten en ook een andere voetstand. Het gevolg is dat schade en breuken in de voeten en gewrichten makkelijker ontstaan en minder snel opgemerkt worden. Hierdoor blijft iemand ergens mee doorlopen zonder te weten dat er iets aan de hand is. Hierdoor kan de voet niet genezen en gaat deze ontsteken. De ontsteking kan ervoor zorgen dat de botten brozer worden en zo kan er makkelijker nieuwe schade aan de voet ontstaan.

Als tweede gevolg van de zenuwschade is dat er vaak een grotere bloedtoevoer naar de voeten ontstaat. Hierdoor wordt botafbraak gestimuleerd en dit zorgt er ook voor dat de voet makkelijker beschadigt. Uiteindelijk ontstaat door een combinatie van beide problemen en een aantal andere factoren, zoals erfelijkheid, een proces waarbij de hele voet vervormt.

Ook bij een aantal andere aandoeningen kan een Charcotvoet voorkomen, bijvoorbeeld bij alcoholisme en syfilis.

Symptomen van een Charcotvoet

Vaak ontstaat een Charcotvoet maar aan één voet. Een Charcotvoet kenmerkt zich in eerste instantie doordat het been opzwelt en erg warm aanvoelt. In de beginfase is de voet dan rood, dik, warm en in sommige gevallen pijnlijk. Wanneer de voet op dat moment niet behandeld wordt, kan de voet vervormen. Doordat iemand door blijft lopen op een beschadigde voet, kunnen er nieuwe kneuzingen of botbreuken ontstaan. Het gevolg is dat voet zijn stevigheid verliest. Dit omdat de banden, die zorgen voor de onderlinge verbinding tussen de botten, geen houvast meer hebben aan het aangetaste bot. In de meeste gevallen zakt dan de middenvoet door. Maar ook andere delen van de voet kunnen vervormen. Soms kan dit resulteren in een klompvoet.

Behandeling van Charcotvoet

De enige behandeling is door de voet niet te belasten. Dit betekent niet op de voet lopen. Door de rust zal de zwelling verminderen en de roodheid en temperatuur afnemen. Bij mensen, waarbij de voet ernstig is opgezwollen kan het zijn dat de arts het advies geeft voor een opname in een ziekenhuis. Strikte bedrust is dan verplicht.

Om de rust te waarborgen geeft de arts een bepaalde soort gips. Op het moment dat de ontsteking vermindert en de botbreuken genezen zijn kan het gips ervan af. Naderhand worden er speciale schoenen opmaat gemaakt, om ervoor te zorgen dat de voet niet te veel belast wordt.

Belangrijk is dat de voeten en tenen iedere dag bekeken worden om te zien of dat er wondjes of drukpunten ontstaan. Daarnaast is het advies om niet op blote voeten te lopen. Door het verminderde gevoel in de voeten kan een beschadiging onopgemerkt blijven. Zelfs kleine beschadigingen kunnen grote gevolgen hebben.

Bronnen: Huisarts en Wetenschap, Medisch Centrum Leeuwarden