Steeds meer mensen hebben te maken met chronisch nierfalen. Ruim 10% van de Nederlandse bevolking heeft last van chronische nierschade. Echter, maar 40% daarvan weet dat nog niet. Dat is gevaarlijk, want mensen met chronische nierschade hebben een verhoogd risico op nierfalen op overlijden door hart- en vaatziekten. Werken jouw nieren nog wel goed?

Wat is nierfalen?

Wanneer je last hebt van nierfalen, dan werken de nieren niet goed meer. Onze nieren zijn van levensbelang, omdat ze de gif- en afvalstoffen uit ons bloed halen en ervoor zorgen dat ze het lichaam verlaten via de urine. Maar de nieren spelen ook een rol bij het reguleren van de bloeddruk, het aanmaken van rode bloedcellen en het maken van vitamine D. Nierfalen is geen aandoening op zichzelf, maar het gevolg van andere aandoeningen.

Vormen van nierfalen

Er zijn 2 vormen van nierfalen: acuut en chronisch. Bij acuut nierfalen werken de nieren ineens niet meer. Het falen ontstaat binnen een paar dagen tot weken. Bij chronisch werken de nieren lange tijd niet goed.

Als gevolg van een onderliggende aandoening kunnen de nierfilters door beschadigd raken. Hierdoor gaan de gezonde filters harder werken om dit te compenseren. Doordat ze harder gaan werken, slijten deze gezonde nierfilters sneller. Op het moment dat een nierfilter is versleten kan deze zich niet meer herstellen.

De meeste mensen merken daar in het begin vrij weinig van. Maar op een geven moment ontstaan er verschillende klachten.

Symptomen van een verminderde nierfunctie

Vaak merkt iemand lang tijd niet dat er een verminderde nierfunctie is. Mede doordat de symptomen vaak op alledaagse klachten kunnen lijken zoals vermoeidheid. Dit is vooral het geval bij chronisch nierfalen.

Mogelijke symptomen van chronisch nierfalen zijn

• Vermoeidheid als gevolg van bloedarmoede.
• Kortademig en hebben van hoofdpijn vanwege een hoge bloeddruk.
• Misselijk zijn en minder zin in eten hebben.
• Voor ’s nachts vaker moeten plassen.
• Opgezwollen enkels doordat iemand vocht begint vast te houden.
• Infecties.
• Jeuk.
• Een gele huid.
• Onrustige benen en spierkrampen.
• Zwakke spieren. Ook uw hartspier werkt minder goed, waardoor hartstilstand kan ontstaan.
• Dehydratatie.
• Problemen met botten en gewrichten.
• Minder zin in seks hebben.

Mogelijke symptomen bij acuut nierfalen zijn

Bij acuut nierfalen, waarbij de nieren plotseling niet goed meer werken, kunnen snel klachten ontstaan. Klachten kunnen zijn:

• Niet zo vaak moeten plassen.
• Urine is donker van kleur.
• Hoofdpijn en gevoel van sufheid.
• Rugpijn.
• Misselijkheid, geen zin om te eten.
• Vocht vasthouden (bijvoorbeeld bij de enkels, handen of het gezicht).
• Kortademigheid door vocht achter de longen.
• Jeuk.
• Zwakheid van de spieren.

Wanneer moet je je nierfunctie laten controleren?

Vanzelfsprekend moet je je laten controleren, wanneer je klachten hebt die op een nieraandoening kunnen wijzen. Daarnaast zijn er een aantal mensen die tot een risicogroep behoren. Het is verstandig wanneer deze mensen zich ieder jaar preventief laten onderzoeken. Het gaat hierbij om mensen met:

• Diabetes.
• Een hoge bloeddruk of een hart- en vaatziekte.
• Familieleden met nierinsufficiëntie of nierziekten.
• Een geschiedenis van het langdurig innemen medicijnen die schadelijk kunnen zijn voor de nieren. Denk hierbij aan NSAID’s, lithium en immunomodulatoren zoals cyclosporine en tacrolimus.
• Structurele nieraandoeningen, nefrolithiasis of prostaatvergroting.

Behandeling van nierfalen

Wanneer nierfalen niet behandeld wordt, dan zal dat uiteindelijk tot de dood leiden.

Behandeling van acuut nierfalen

Deze vorm van nierfalen is levensbedreigend. Behandeling met medicijnen moet direct plaatsvinden. Het kan zijn dat iemand tevens gedialyseerd wordt. Vervolgens moet de achterliggende oorzaak worden gevonden en verholpen. In sommige gevallen herstellen de nieren zich weer helemaal. Maar het kan ook zo zijn dat er blijvende schade is ontstaan. Dan is acuut nierfalen overgegaan in chronisch nierfalen.

Behandeling van chronisch nierfalen

Chronisch nierfalen is (nog) niet te genezen. Dat gedeelte van de nier dat beschadiging heeft opgelopen kan dan niet meer herstellen. Om ervoor te zorgen dat de schade niet verder uitbreidt, wordt er actie ondernomen. Ook bij deze vorm is het van groot belang om te onderzoeken wat de oorzaak van het nierfalen is. Dit om de oorzaak weg te nemen.

Verder kunnen medicijnen en een dieet helpen om de nierfunctie zoveel mogelijk te behouden. Medicijnen die vaak gegeven worden zijn:

• Plasmiddelen om de bloeddruk en vochtophoping te verminderen.
• Middelen tegen de jeuk.
• Vitamine D.
• Erytropoëtine (EPO), een hormoon tegen bloedarmoede.

Op het moment dat tussen de 90 en 95% van de nier is beschadigd, is een niervervangende behandeling nodig. Dit kan bestaan uit dialyse of uit een niertransplantatie. Bij een dialyse kan er gekozen worden voor een hemodialyse en peritoneale dialyse. Bij de hemodialyse stroomt het bloed door een kunstnier buiten het lichaam. Deze kunstnier filtert dan de afvalstoffen en het teveel aan vocht uit het bloed en geeft het gezuiverde bloed dan weer terug.

Bij een peritoneale dialyse wordt het bloed in het lichaam zelf gezuiverd. Bij deze vorm wordt de buikholte gevuld met dialysevloeistof. Deze vloeistof wordt via een katheter in het lichaam gebracht en die trekt het overtollige vocht en de afvalstoffen aan. Vervolgens komen deze langs het buikvlies dat hier als filter dient.

Een niertransplantatie is de beste manier om nierfalen te behandelen.

Bronnen: Nierstichting, UMC Utrecht en UMCG